Εκπαίδευση προσωπικού και ασθενών για την πρόληψη των λοιμώξεων στις ΜΤΝ

 Χριστοδούλου Αθανάσιος

Νοσηλευτής ΤΕ, Mph, Κλινικός εκπαιδευτής ΜΤΝ, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Έβρου, Αλεξανδρούπολη

Α’ ΜΕΡΟΣ

Οι Νοσοκομειακές λοιμώξεις είναι από τις πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες σε νοσοκομεία, καθώς η νοσηρότητα και η θνησιμότητα που σχετίζεται με αυτές είναι σημαντική. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) εκτιμούν ότι

1 στους 20 νοσηλευόμενους ασθενείς αναπτύσσουν μια μόλυνση που συνδέεται με την υγειονομική περίθαλψη κάθε χρόνο, που αντιστοιχεί σε περίπου 2 εκατομμύρια κρούσματα και σχεδόν 100.000 θανάτους σε νοσοκομεία των ΗΠΑ μόνο. Η οριζόντια μετάδοση νοσοκομειακών παθογόνων αναφέρεται στη διασπορά Παθογόνων μικροοργανισμών (βακτήρια, ιοί, μύκητες) από τον έναν ασθενή στον άλλον, από το νοσοκομειακό περιβάλλον στον ασθενή ή από τους επαγγελματίες υγείας στον ασθενή.
Η μετάδοση γίνεται είτε με επαφή, άμεση και έμμεση, είτε μέσω σταγονιδίων, αλλά και αερογενώς. Η οριζόντια μετάδοση λοιμώξεων συνεπάγεται την αύξηση των δεικτών νοσηρότητας και θνητότητας, την παράταση της διάρκειας νοσηλείας και κατά συνέπεια την αύξηση του κόστους νοσηλείας. Επίσης  η χρήση προωθημένων αντιβιοτικών οδηγεί στην αύξηση φυσικής  επιλογής και την επικράτηση των ανθεκτικών στελεχών. Επιπλέον συνεπάγεται τη δέσμευσητου ανθρώπινου δυναμικού και παράλληλα την αύξηση των εργατοωρών, που θα  μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν αλλού ή να  εξοικονομηθούν οδηγώντας τελικά σε χαμηλή ποιότητα παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας.

Συνηθέστερα νοσοκομειακά παθογόνα  

Μετάδοση μέσω επαφής τα Βακτηριακά παθογόνα: τα Gram (+): Xρυσίζων σταφυλόκοκκος (St. aureus), τα Gram (-): Εντεροβακτηριοειδή (Klebsiella), και άλλα Gram(-) παθογόνα Stenotrophomonas, Burkholderia.

Επίσης Ιοί που μεταδίδονται μέσω επαφής: Αναπνευστικός συγκυτιακός, Ερπητοϊοί (απλού έρπητα, έρπητα  ζωστήρα), Εντεροϊοί, Ιοί Παραϊνφλουέντζας, Ροταϊός.

Μετάδοση μέσω σταγονιδίων: τα Βακτήρια: στρεπτόκοκκος, Αιμμόφιλος, Μηνιγγιτιδόκοκκος, Μπορντετέλλα κοκκήτη, Μετάπλασμα πνευμονίας, Ιοί: Ερυθράς, Παρωτίτιδας, Αδενοϊός, Γρίπης, Παρβοϊός. SARS, Αιμορραγικός πυρετός.                                 

Αερογενής μετάδοση:  Μυκοβακτηρίδιο φυματίωσης, Ιός της ιλαράς, Ιός της ανεμοβλογιάς.                 

Τρόποι μετάδοσης λοιμογόνων παραγόντων

Με  Επαφή: Άμεση, κατά τη φροντίδα του ασθενούς  (νοσηλεία, αλλαγή θέσης  του ασθενή, μπάνιο, φυσικοθεραπεία) αλλά και την επαφή μεταξύ των ασθενών (συναναστροφή, παιχνίδι, ανταλλαγή αντικειμένων κ.ά.) και Έμμεση, από μολυσμένα αντικείμενα – επιφάνειες (βελόνες, αναπνευστήρες, συσκευές, ρούχα, ιματισμός, παιχνίδια, πόμολα, γάντια που δεν αλλάζουν κ.ά.).
Με Σταγονίδια: Από τις εκκρίσεις των βλεννογόνων (βήχας, φτέρνισμα, ομιλία, αναρροφήσεις, διασωλήνωση, βρογχοσκόπηση). Είναι σχετικά μεγάλα και «βαριά» (δ >10 μm), δε μεταφέρονται μακρύτερα από 1 μέτρο. Κατακάθονται και επιμολύνουν τις επιφάνειες γύρω από τον ασθενή.
Και Ετερογενής: Οι μικροοργανισμοί μεταφέρονται με αιωρούμενους πυρήνες σταγονιδίων (0,1 < δ < 5 μm) τα οποία έχουν εξατμιστεί και παραμένουν στον αέρα για ώρες (δεν κατακάθονται). Μπορούν να παρασυρθούν από ρεύματα αέρα και τα εισπνέουν άτομα στο ίδιο δωμάτιο αλλά και σε απόσταση αρκετών μέτρων (π.χ. στην ίδια κλινική ή πτέρυγα του νοσοκομείου).

Η εξάπλωση της μόλυνσης  περιγράφεται ως μια αλυσίδα με έξι συνδέσμους που είναι ένα παθογόνο ή αιτιολογικός παράγοντας, μία δεξαμενή (ανθρώπου, ζώου ή του περιβάλλοντος, πηγή του παθογόνου), μια πύλη εξόδου από τη δεξαμενή, τον τρόπο μετάδοσης, μια πύλη εισόδου σε έναν ευαίσθητο ξενιστή, και έναν ευαίσθητο ξενιστή.

Εάν μπορείτε να σπάσετε ένα κρίκο της αλυσίδας της μόλυνσης, μπορείτε να αποτρέψετε την εμφάνιση νέων μολύνσεων. Τα μέτρα ελέγχου των λοιμώξεων έχουν σχεδιαστεί για να σπάζουν τους δεσμούς και με αυτόν τον τρόπο την πρόκληση νέων μολύνσεων. Η γνώση της αλυσίδας της μόλυνσης είναι το θεμέλιο της, στην πρόληψη των λοιμώξεων.

Μέτρα Πρόληψης & Περιορισμός Οριζόντιας Μετάδοσης Λοιμώξεων

Τα Ειδικά μέτρα περιλαμβάνουν την Υγιεινή των χεριών, τις βασικές προφυλάξεις, τις προφυλάξεις επαφής, τις προφυλάξεις μέσω σταγονιδίων και  αερογενώς μετάδοσης και την υγιεινή του περιβάλλοντος. 
Στα  Άλλα μέτρα: περιλαμβάνονται η ομαδική νοσηλεία ασθενών με την ίδια λοίμωξη (cohorting), η φροντίδα ασθενών με το ίδιο νόσημα από τα ίδια μέλη του προσωπικού, η εκπαίδευση του προσωπικού και η επιτήρηση  της συμμόρφωσης, όπως επίσης και η επιδημιολογική επιτήρηση (παθητική, ενεργητική, δοκιμασίες ταχείας διάγνωσης), τα διοικητικά μέτρα και η τήρηση των κατευθυντήριων οδηγιών.

 Η Υγιεινή χεριών   

«Οι 10 κυριότερες αιτίες πρόκλησης νοσοκομειακών λοιμώξεων είναι τα 10 δάκτυλα των χεριών μας». 

Η υγιεινή των χεριών αναφέρεται στο πλύσιμο με σαπούνι και νερό,  στη χρήση αντισηπτικών διαλυμάτων και στη χειρουργική αντισηψία των χεριών. Αυτό πρέπει να γίνεται από ΟΛΟ το προσωπικό και για ΟΛΟΥΣ τους ασθενείς. Πρέπει επίσης να γίνεται πριν και μετά την επαφή με τον άρρωστο ή το περιβάλλον που γειτνιάζει άμεσα με αυτόν, καθώς επίσης μετά από διαδικασίες στον ίδιο ασθενή (αποφυγή διασταυρούμενης μόλυνσης από διαφορετικά σημεία του σώματος του). Όλα αυτά βεβαίως «Ανεξάρτητα από τη χρήση γαντιών».  

Η Χρήση αλκοολούχου αντισηπτικού διαλύματος χεριών βοηθά στην απομάκρυνση της παροδικής μικροβιακής χλωρίδας. Τα αντισηπτικά διαλύματα, χωρίζονται σε αμιγή (π.χ. αλκοολούχα) ή με προσθήκη και άλλων αντισηπτικών παραγόντων (χλωρεξιδίνη, άλατα τεταρτοταγούς αμμωνίου) και συμβάλουν στη μείωση μικροβιακής χλωρίδας κατά ≥ 4 log10, παρέχοντας μια διάρκεια αντισηψίας (20 – 30 sec). Η ενδεικνυόμενη πλέον μέθοδος  υγιεινής των χεριών πριν και μετά την επαφή με τον ασθενή. Αν υπάρχουν εμφανείς ρύποι ή  βιολογικά υλικά απαιτείται πλύσιμο με σαπούνι και νερό.

Χρησιμοποιήστε τα Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) Σωστά !! Για τη δική σας προστασία και την προστασία των ασθενών θα πρέπει να φοράτε γάντια, ποδιά και προστασία προσώπου όταν νομίζετε ότι μπορεί να έρθετε σε επαφή με το αίμα ή άλλα δυνητικά μολυσματικά υλικά. Να αλλάξετε γάντια κατά τη διάρκεια της φροντίδας του ασθενούς αν τα χέρια σας θα περάσουν από ένα μολυσμένο σημείο του σώματος του σε ένα καθαρό σημείο. Τέλος αφαιρέστε τα γάντια μετά την επαφή με τον ασθενή ή και το περιβάλλον του (συμπεριλαμβανομένου του ιατρικού εξοπλισμού). Φροντίστε να μην φοράτε το ίδιο ζευγάρι γάντια για την φροντίδα περισσότερων από έναν ασθενή.

Οι ειδικές συστάσεις Ελέγχου Λοιμώξεων για τις Μονάδες Τεχνητού Νεφρού και το νοσηλευτικό προσωπικό συστήνουν να φοράτε γάντια και άλλα μέσα ατομικής προστασίας (ΜΑΠ) για όλη τη φροντίδα  του ασθενούς. Προωθήστε την αγγειακή πρόσβαση με ασφάλεια και ξεχωρίστε καθαρές περιοχές από μολυσμένες περιοχές. Χρησιμοποιήστε τα φιαλίδια φαρμάκου με ασφάλεια. Καθαρίστε και απολυμάνετε το σταθμό αιμοκάθαρσης μεταξύ των ασθενών και εκτελέστε τον ασφαλή χειρισμό των συσκευών Αιμοκάθαρσης.  

https://www.nephron.gr/